Eenzijdige en wederkerige overeenkomsten
Een overeenkomst is altijd een meerzijdige rechtshandeling5. Een overeenkomst op zich kan echter eenzijdig
of wederkerig zijn.
- Een overeenkomst is wederkerig (synallagmatisch) wanneer contractanten zich over en weer verbinden, zodat aan beide zijden verbintenissen ontstaan en beiden tegelijk schuldeiser én schuldenaar zijn.
- Een overeenkomst is onvolmaakt wederkerig wanneer ze bij het ontstaan eenzijdig was, maar wederkerig wordt doordat in de loop van haar bestaan een verbintenis ten laste van de andere partij ontstaat6.
- Een overeenkomst is eenzijdig wanneer maar in hoofde van één partij verbintenissen ontstaan.
Het onderscheid is van belang:
- In een wederkerige overeenkomst mogen beide partijen de stilzwijgende ontbindende voorwaarde en de exceptio non adimpleti contractus inroepen.
- De oorzaak is anders. Bij een wederkerige overeenkomst ligt de oorzaak van de verbintenis van de ene partij in de verbintenis van de andere partij. Als die laatste verbintenis geen voorwerp meer heeft, wordt de overeenkomst nietig wegens geen oorzaak.
- De bewijsregeling is anders.
- De risico-regeling wegens overmacht is ook anders: bij eenzijdige overeenkomsten draagt de schuldeiser het risico; bij wederkerige overeenkomsten is de schuldenaar ook bevrijd, maar moet de schuldeiser evenmin presteren, zodat het uiteindelijke risico bij de schuldenaar ligt…